Yeni yılda geçerli olacak asgari ücret için pazarlık bugün başlıyor. Enflasyonun altında ezilen milyonlarca işçi zam oranını merakla bekliyor ancak enflasyon dizginlenemedikçe ücret artışlarının anlamı kalmıyor. 2018’de başkanlık sistemiyle yönetilmeye başlanan Türkiye’de asgari ücret yılın ilk aylarından itibaren açlık sınırının altına geriliyor. Ücretlerdeki erime, emekli ve memur kesimini de derinden etkiliyor. Asgari ücret, Temmuz 2023’te 11.402 liraya çıkarılsa da, alım gücü, temmuzdan bu yana 2.871 lira buharlaşarak 8.531 liraya geriledi. Bugün başlayacak görüşmelerde pazarlığın 15.700 liradan açılması bekleniyor.
ZOR GÜNLER BEKLİYOR
Böylelikle asgari ücret ilk kez 500 dolar eşiğini aşabilir ancak bu rakam bile, Merkez Bankası’nın mayıs ayında enflasyonun yüzde 70-75 ile zirve yapacağı öngörüsü dikkate alındığında, en geç yılın ortasında erimiş olacak. İktidar ise yerel seçimler mart ayında yapılacağı için temmuzda bir ara zam yapılmayacağını açıkladı. Yani emekçiler için yılın ikinci yarısının zor geçeceğini söylemek işten değil. Türkiye’de 5 yılda asgari ücret, toplamda oransal olarak yüzde 611.29 artırıldı. Ancak bu artış gelir düzeyinin artması anlamını taşımanın aksine rekor enflasyon ve Türk Lirası’ndaki değer kaybının karşılığıydı. Asgari ücret 2018 Aralık’ta, 2019 yılı için yüzde 26 artışla 2.020 liraya çıkarıldı. Ocak 2019’da açlık sınırı 2.008 liraya çıktı ve asgari ücret daha cebe girmeden açlık sınırına geriledi. Takip eden yıllarda da tablo farklı değildi. 2022 Aralık’ta resmi enflasyon, ekim ayında yüzde 85.51 ile gördüğü zirveden baz etkisiyle gerilese de, yüzde 64.27 açıklandı. Bu rakamların yarattığı ortamda 2023 asgari ücreti yüzde 54.65 artışla 8.506 lira olarak belirlendi ancak ocakta 8.864 TL’ye
çıkan açlık sınırının altına düştü.
Refah payı olmazsa açlık sınırı kaçınılmaz
5 aylık enflasyon yüzde 33.66 gerçekleşti. Aralık enflasyonu aylık yüzde 3 civarında olursa 6 aylık enflasyon en az yüzde 37.3 olabilir. Enflasyon kaybı telafi edilirse asgari ücret en az 15.700 liraya çıkarılabilir. Türk-İş kasım ayı açlık sınırını 14.025 lira olarak açıkladı ve yıl sonunda açlık sınırının 15 bin lira seviyelerine çıkması bekleniyor. Bu tabloda refah payı verilmezse asgari ücretin, yılın ilk aylarında, açlık sınırının altına düşmesi yine kaçınılmaz olacak. Farklı senaryolara bakıldığında ise asgari ücret, yüzde 30 artırılırsa 14.822 TL, yüzde 40 artırılırsa 15.962 TL, yüzde 50 artırılırsa 17.103 TL, yüzde 60 artırılırsa 18.243 TL olacak.
TÜİK komisyona rakam açıklamıyor
Hükümet, işçi ve işveren taraflarının 5’er temsilcisinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda asgari ücret belirlenirken Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bir işçinin çalıştığı iş koşuluna göre geçim tutarını hesaplayıp komisyona sunardı. Ancak açıkladığı enflasyon oranları kamuoyunda tartışmalı karşılanan TÜİK, 2021 yılına kadar komisyona sunduğu bu veriyi son 2 yıldır paylaşmıyor. TÜİK bu tutumunu ise ‘sorumluluk almamak ve eleştirilerin odağı olmamak’ gerekçesiyle açıklamıştı.
